Syntetyczne kannabinoidy

Syntetyczne kannabinoidy (SK) to substancje imitujące działanie THC, aktywnego składnika marihuany. Stanowią one największą grupę nowych substancji psychoaktywnych, potocznie nazywanych dopalaczami. Dostępne są najczęściej w formie przypominającej susz marihuany, jednak oryginalnie występują jako proszek lub płyn, którymi dopiero nasączany jest susz. Są to substancje niebezpieczne, potrafią osiągać moc kilkadziesiątkrotnie większą niż THC i oddziaływać na więcej receptorów niż naturalne substancje, w efekcie prowadząc nawet do śmierci.

Działanie

Naszą wiedzę na temat wpływu syntetycznych kannabinoidów na organizm ludzki opieramy na badaniach dotyczących THC zawartego w marihuanie. Jest on stosunkowo słabym i zaledwie częściowym agonistą receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2, a syntetyczne kannabinoidy są pełnymi agonistami tych receptorów i ich wpływ jest bez porównania większy. Oznacza to, że nawet bardzo wysoka dawka THC nie wpływa na organizm ludzki w tak poważnym stopniu, jak niewielka dawka syntetycznych kannabinoidów. Trudno jest określić, czy SK stymulują receptory kannabinoidowe w tak niespotykanym stopniu, czy też działanie ich polega na interakcji z innymi, niekannabinoidowymi systemami receptorów.

Zastosowanie medyczne

Historia medycznego zastosowania tych substancji sięga lat 70-tych ub. wieku i jest kluczowa. Pomysł opracowania syntetycznych kannabinoidów zrodził się w związku z prawnymi regulacjami dotyczącymi marihuany i wykluczającymi w wielu krajach jej medyczne stosowanie. I tak np. syntetyczny dronabinol jest stosowany jako lek mający ograniczać nudności chemioterapii nowotworów. Wpływ na projektowanie nowych SK miała także paradoksalnie potrzeba pozbycia się psychoaktywnych skutków marihuany, które podczas leczenia mogły stanowić efekt niepożądany. Przy okazji jednak okazało się, że niektóre SK cieszą się coraz większą popularnością wśród rekreacyjnych użytkowników.

Nazewnictwo

W przypadku syntetycznych kannabinoidów nazewnictwo jest kwestią dość istotną, ale też skomplikowaną. Z jednej strony mamy do czynienia z nazwami substancji, z drugiej – produktów, w których zawarte są SK. W ramach jeszcze innej kodyfikacji używa się inicjałów nazwisk naukowców, którzy jako pierwsi zsyntetyzowali te substancje, skrótów nazw uniwersytetów lub firm farmaceutycznych, gdzie dokonano ich syntezy, ale także nazw zespołów muzycznych i terminologii młodzieżowej. Tym sposobem mamy m.in. następujące grupy syntetycznych kannabinoidów:

• JWH (John W. Huffman)
• AM (Alexandros Makriyannis)
• UH (Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie)
• CP (firma Carl Pfizer)
• AKB-48 (popularny japoński zespołu muzyczny)
• XLR-11 (paliwo ciekłokrystaliczne)

i wiele innych. Powyższe nazwy stosowane są głównie w internetowych sklepach (sprzedających tzw. research chemicals), które starają się posługiwać terminologią naukową. Często jednak produkty opatrywane są bardziej trywialnymi określeniami, pod którymi mogą występować bardzo różne SK. Najpopularniejsze z nazw to „Spice” i „K2”. Oprócz nich funkcjonują niezliczone nazwy typu „Mocarz”, „Mary Jane”, „Kasior”, „Afgan”, „Tajfun” i wiele innych.

Działanie

• euforia lub pobudzenie
• zmiany percepcji
• zaburzenie poczucia czasu
• omamy
• zaburzenia pamięci (nawet do całkowitej amnezji)

Zewnętrzne oznaki używania SK

zachowanie
Po zażyciu tych substancji zauważalne zmiany w zachowaniu następują błyskawicznie. Efekty te różnią się intensywnością w zależności od użytego syntetycznego kannabinoidu i jego dawki. Będą to na ogół:

• dezorientacja
• chaotyczne i mało racjonalne reakcje (podobne jak przy odurzeniu dużą dawką alkoholu)
• rozluźnienie, rozkojarzenie
• niekontrolowane napady śmiechu
• zaburzenia mowy
• zaburzenia równowagi i koordynacji
• słaba kontrola/brak zahamowań

wygląd

• rozszerzone źrenice (efekt ten nie występuje po marihuanie)
• zaczerwienione białka oczu

Formy występowania i sposoby przyjmowania

Syntetyczne kannabinoidy najczęściej sprzedawane są jako legalny zamiennik marihuany. Produkty te mogą mieć różne postaci. Na ogół jednak syntetyczne kannabinoidy sprzedawane są w formie suszu roślinnego. Susz ten sam w sobie nie jest psychoaktywny, lecz pełni rolę nośnika dla substancji, którą został spryskany. Dzięki temu narkotyk nadaje się do palenia, a syntetyczny kannabinoid jeszcze bardziej przypomina marihuanę. SK sprzedawane są również w postaci czystej, tj. proszku.
Syntetyczne kannabinoidy przyjmowane są poprzez palenie. Przyjęte tą drogą dają efekt niemal natychmiastowy – po kilku sekundach. Większość z nich działa stosunkowo krótko: ok. 30–60 minut. Nawet niewielka dawka daje silny efekt odurzający.

Właściwości uzależniające

Używanie syntetycznych kannabinoidów może prowadzić do uzależnienia psychicznego.
W literaturze fachowej brakuje jednoznacznych opinii na temat wywoływania przez te substancje uzależnienia somatycznego, jednak w wyniku długotrwałego używania SK, po ich odstawieniu mogą pojawić się symptomy, które można byłoby określić objawami odstawienia:

• rozdrażnienie
• obniżony nastrój
• niepokój
• zmniejszone łaknienie
• trudności w zasypianiu i utrzymaniu ciągłości snu
• bóle głowy i silne poty
• drętwienie mięśni i drżenie kończyn

Wymienione objawy mogą mieć niejednakowy przebieg w przypadku różnych syntetycznych kannabinoidów. W przypadku niektórych syntetycznych kannabinoidów tolerancja organizmu dość szybko rośnie, co objawia się zwiększaniem efektywnej dawki.

Przedawkowanie

Przyjęcie zbyt wysokiej dawki wywoła u osoby odurzonej brak kontaktu z otoczeniem, co niewątpliwie prowadzi do ryzyka wystąpienia wypadku lub innej sytuacji, która może zagrozić jej bezpieczeństwu.
Naturalna marihuana, obok psychoaktywnego THC posiada wiele składników nie mających działania odurzającego. Co więcej, niektóre z tych składników działają antypsychotycznie – więc odwracają efekt odurzenia. W przypadku syntetycznych kannabinoidów nie ma mowy o takich „mechanizmach zabezpieczających”.
Zbyt wysoka dawka syntetycznych kannabinoidów spowoduje wystąpienie takich objawów jak strach i zachowania paranoicznie (z napadami paniki włącznie), którym może towarzyszyć agresja, autoagresja i chęć ucieczki.
Następstwem przyjęcia zbyt wysokiej dawki syntetycznych kannabinoidów może być zgon. Nieznane są wszystkie przyczyny, mechanizmy i następstwa powikłań wywoływanych przez SK, i w związku z tym brak jest odpowiedniej wiedzy jak postępować z osobą, która uległa zatruciu tymi substancjami. W przypadku niektórych zgonów spowodowanych przez SK bezpośrednią przyczyną śmierci była ostra niewydolność nerek. Im szybciej na miejscu zdarzenia znajdzie się karetka pogotowia – tym lepiej. Co więcej, obecność syntetycznych kannabinoidów w organizmie jest trudna do wykrycia. Może mieć to negatywny wpływ na wybór metod terapeutycznych przy zatruciach.

Inne niebezpieczeństwa

O ile skutki uboczne zażywania marihuany są dobrze udokumentowane, to dane na temat toksyczności syntetycznych kannabinoidów pozostają bardzo ograniczone. Produkty sprzedawane jako syntetyczne kannabinoidy, mogą zawierać kilka związków chemicznych o różnym stężeniu, co w znacznym stopniu utrudnia określenie działania każdego z nich.
Problemem zdrowotnym kojarzonym z zażywaniem syntetycznych kannabinoidów jest możliwość wystąpienia zaburzeń układu krążenia, ponieważ większość syntetycznych kannabinoidów wydatnie podnosi ciśnienie krwi. Substancje z tej grupy mogą zaburzać pracę serca, powodować bóle w klatce piersiowej, a nawet zawały
Niektóre produkty metabolizmu substancji zwartych w tych produktach mogą mieć działanie rakotwórcze. Wyniki badań na temat wysokiej toksyczności syntetycznych kannabinoidów sugerują, że mogą one wywoływać drgawki i arytmię serca.