Włosy są cennym materiałem analitycznym. Początkowo wykorzystywane były do oznaczania metali, ale rozwój techniki umożliwił ich szersze wykorzystanie. Obecnie tego typu analizy wykorzystywane są na potrzeby medycyny sądowej, klinicznej, w testach kierowców oraz jako etap monitoringu pracowników, gdyż pozwalają wykrywać szereg związków stosowanych w naszym życiu (lekarstwa, używki tj. alkohol, narkotyki itp.).
Dużą zaletą tego typu analiz jest długi czas obecności we włosach pozostałości zażywanych substancji, a to pozwala je oznaczyć nawet po kilku, kilkunastu miesiącach od styczności z danym środkiem. Daje to możliwość poznania toksykologicznej historii człowieka.
Obecność narkotyków we włosach
Czułość urządzeń wykorzystywanych w badaniu włosów umożliwia oznaczanie śladowych ilości badanych substancji (leków, substancji pobudzających, psychoaktywnych itp.), nawet po jednorazowej ekspozycji. Ale należy pamiętać, że nie można określić obecności narkotyków we włosach pobranych tuż po zażyciu środka, gdyż potrzebny jest czas (minimum tydzień) na wbudowanie się związków w strukturę włosów. I jak dotąd poza pracochłonnością samego oznaczenia to jedyna wada tego typu oznaczenia. Gdyż jest to metoda bezinwazyjna, niekrępująca oraz jednoznaczna (można w sposób definitywny określić stosowane substancje).
Największą zaletą ze stosowania analizy włosów jest możliwość wykrycia zażycia tzw. pigułki gwałtu, gdyż specyfika związków stosowanych w tego typu środkach (długotrwała utrata świadomości) sprawia, że trudno jest je wykryć w krwi lub moczu.
Sposób pobrania
Aby wyniki analizy włosów były wiarygodne należy je odpowiednio pobrać. Przyjmuje się, że najlepiej je pobierać z tylnej części głowy. Za wystarczającą ilość przyjmuje się próbkę włosów grubości ołówka. Włosy obcina się, jako kilka kępek, które następnie łączy się w całość. Ważne jest by obciąć je tuż przy skórze głowy. Pakując je dobrze jest zaznaczyć, która strona włosów jest górną częścią (od cebulki). Gdyż zakłada się, że włosy rosną 1cm ± 0,2 cm w ciągu miesiąca. Dzięki temu można określić, kiedy w przybliżeniu nastąpiło zażycie określonej substancji. Podkreślić należy, że można poddać analizie włosy ogolone(np. z zarostu) lub zebrane np. z grzebienia lub szczotki, ale wtedy może nie być możliwe ustalenie czasu zażycia substancji.
Kolejną zaletą tej metody jest to, że próbkę można przechowywać praktycznie bez ograniczeń czasowych w temperaturze pokojowej, odpowiednio zabezpieczoną, np. w folii aluminiowej, bez dostępu światła.
Czary – analiza czarnej skrzynki
Analiza chemiczna włosów wymaga zastosowania najnowocześniejszej aparatury analitycznej, ale by jej użyć należy włosy odpowiednio przygotować. Pierwszym etapem jest usunięcie zanieczyszczeń zewnętrznych(pozostałości kosmetyków, zanieczyszczeń itp.). Po wysuszeniu materiał jest rozdrabniany i poddawany ekstrakcji (związki zawarte we włosach przechodzą do rozpuszczalnika). Ze względu na charakter oznaczanych związków konieczne jest zastosowanie odpowiedniego procesu izolacji . Następny etap związany jest z faktem, że oznaczane związki występują w naprawdę małych ilościach we włosach, dlatego też próbki poddaje się dodatkowo procesowi derywatyzacji. I dopiero wtedy można przystąpić do analiz z zastosowaniem nowoczesnej aparatury analitycznej. Dzięki której będzie wiadomo, jakie związki były obecne w naszym życiu.