Stymulanty stanowią spory problem w Europie – głównie kokaina i amfetamina. Wg raportu emcdda średnio po 2% osób w wieku 15-34 lata miało kontakt z tymi substancjami, przy czym państwa różniły się w badaniach – w niektórych odsetki były bliskie 0%, a np. w Holandii przekraczały 4%.
Do grupy stymulantów należą również takie substancje jak metamfetamina, stanowiąca problem w Czechach, na Słowacji i w Niemczech oraz mefedron, będący najnowszą w tej grupie substancją o dużej popularności na czarnym rynku.
W ostatnich latach nie tylko rozpowszechnienie, ale też problemy związanez używaniem stymulantów stały się widoczne w europejskich statystykach. Od kilku lat przybywa osób podejmujących leczenie w związku z ich używaniem: kokaina była drugim po cannabis narkotykiem zgłaszanym jako źródło problemu wśród osób zgłaszających się po raz pierwszy do leczenia; zadeklarowało ją ponad 45 tys. osób. Amfetaminę wskazało ponad 13 tys. „pierwszorazowych” klientów placówek leczenia.
Leczyć, ale jak?
Tym większym kłopotem staje się brak skutecznych metod leczenia dla problemowych użytkowników stymulantów. Próby leczenia farmakologicznego, skutecznego np. w przypadkach uzależnienia od opiatów, nie przyniosły jak dotąd pozytywnych wyników. Podobnie metody behawioralno-poznawcze terapii czy psychoterapia.
Nowym, obiecującym polem do rozpoznania okazuje się za to dość stara i sprawdzona metoda zwana Contingency Management (CM). Polega ona na wynagradzaniu pacjentów za pozytywne wyniki. Nagrody są pieniężne bądź rzeczowe i, w przypadku leczenia uzależnień, najczęściej wręcza się je za negatywny wynik testu na obecność narkotyków.
Dwa przeglądy publikacji naukowych wykazały niezależnie pozytywne efekty tego rodzaju wzmacniania motywacji w leczeniu użytkowników kokainy oraz metamfetaminy.
Oba przeglądy wykazywały wyższe odsetki utrzymania abstynencji przez okres leczenia oraz zmniejszenie odsetków osób wypadających z leczenia. Wykazywano także m.in. spadek ilości ryzykownych zachowań seksualnych.
Co ważne, za pozytwne efekty wydaje się odpowiadać samo nagradzanie, ponieważ włączenie innych metod oddziaływania nie zmieniało efektywności w porównaniu z grupami, gdzie stosowano tylko CM.
Autorzy przeglądów zalecają włączenie systemu nagród do programów ambulatoryjnych, a europejski portal dobrych praktyk emcdda uwzględnił Contingency Management jako metodę obiecującą.
Zaznacza się przy tym dużą potrzebę wypracowania metod leczenia farmakologicznego.
Źródła
‣https://www.emcdda.europa.eu/news/2021/emcdda-best-practice-portal-update-3-2021_en
‣https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2779686
‣https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0376871620304725?via%3Dihub
‣https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0234809