Skąd tyle fentanylu w USA – i dlaczego zabija młodzież? Cz. 2

1 czerwca 2023  
Wykres przedstawiający na kilku krzywych przypadki przedawkowań różnych substancji wśród młodzieży w wieku 14 - 18 lat od roku 2010 do 2022; wyraźny skok zgonów od 2019 r.
Przypadki przedawkowań różnych substancji wśród młodzieży 14 – 18 lat; od 2019 r. widać wyraźny skok zgonów z powodu fentanylu

W 2019 r. liczba zarejestrowanych śmiertelnych przedawkowań narkotyków w grupie młodzieży 14-18 lat wyniosła ok. 500, czyli tyle co każdego roku przez minioną dekadę. W 2020 r. śmiertelnych przedawkowań w tej samej grupie było już 954, a w 2021 r. 1146, czyli ponad 110% więcej niż dwa lata wcześniej.
W trzech czwartych przypadków w 2021 r. za zgony odpowiadał fentanyl.

Niniejszy wpis jest kontynuacją tego artykułu→

Dalsza droga syntetycznych opioidów

Fentanyl i jego jeszcze silniejsze pochodne upowszechniły się najpierw w Nowym Jorku i wschodnich stanach, następnie na Zachodzie. Z początku dodawany był do tradycyjnych opiatów lub sprzedawany zamiast nich – z czasem stał się poszukiwaną substancją, jako narkotyk wyboru, przez osoby uzależnione od opioidów.

Wykrywany przemyt i nielegalna produkcja fentanylu w USA to tysiące kilogramów:
w 2022 r. ze 121 ton przejętych na granicach USA narkotyków, 6 ton stanowił fentanyl; w kraju przechwycono kolejne 10 ton.
Są to ilości, które mogłyby uśmiercić całą populację USA.

Siła działania fentanylu sprawia, że jest potrzebny w mniejszych ilościach, łatwiejszych do ukrycia i transportu, co ułatwia też przemyt. Z drugiej strony, syntetyczne opioidy możliwe są do wyprodukowania w warunkach dostępnych wewnątrz kraju.

Wszystko to przekłada się na wzrost rozpowszechnienia tych substancji, a z nim wzrost ilości zatruć i przedawkowań przez nieświadomych użytkowników narkotyków – również tych nie używających opiatów!

Pobierz ulotkę: Pierwsza pomoc w zatruciu narkotykami (pdf)

Dlaczego młodzież?

Zdjęcie podłużnych żółtawych tabletek z nadrukiem nazwy Norco
Kolorowe tabletki sprzedawane jako Norco, popularny kanadyjski lek

Syntetyczne opioidy wykrywa się również w nielegalnie sprzedawanych lekach, takich jak Norco, oryginalnie zawierający hydrocodone i acetaminophen, ale też – po zmieszaniu z kokainą – jako popularny Xanax, oryginalnie lek przeciwlękowy, bazujący na benzodiazepinach.

Syntetyczne opioidy o dużej sile działania dodawane do tradycyjnych narkotyków zwiększają ryzyko przedawkowań. Tym bardziej niebezpieczne są w lekach, zwłaszcza jeśli ich użytkownicy nie mają wyrobionej tolerancji na opiaty, przez co zwiększa się ich ekspozycja na przedawkowanie.

Kolorowe pigułki

Wykres przedsytawia na trzech krzywych odsetki młodzieży szkolnej używającej narkotyków w klasach 8. 10. i 12.
Używanie jakiejkolwiek nielegalnej substancji psychoaktywnej przez młodzież w 8., 10. i 12 klasie. Po spadku z okresu pandemii, w 2022 r. trend lekko odbija w górę.

Wśród młodzieży szkolnej w USA używanie substancji psychoaktywnych jest dość częste i do 2019 r. oscylowało na poziomie ok. 28-32% wśród 15-16 latków, tj. uczniów 10. klas i nieco poniżej 40% w klasach 12. Wśród używanych substancji stosunkowo dużą popularność miały leki o działaniu stymulującym bądź uspokajającym, stosowane czy to w celach rekreacyjnych, czy do nauki.

Tutaj dochodzimy do przypadków przedawkowań wśród młodych ludzi, nie używających opiatów – za to używających leków. Leki te, nabywane przez internet lub z innych niekontrolowanych źródeł, są zazwyczaj mieszankami różnych substancji, w tym syntetycznych opioidów, które dla młodego człowieka – przekonanego, że zażywa znany, “bezpieczny” lek, zarazem zupełnie nie nawykłego do kontaktu z opiatami – okazują się zabójcze.

Starsi bardziej narażeni

Przytoczone wcześniej dane dla grupy 14-18 lat okazują się jeszcze bardziej jaskrawe w innym ujęciu statystycznym. W podziale na grupy 10-14, 15-19 i 20-24 lata, widać, że fala zgonów objęła przede wszystkim starszą młodzież, a 14-latków problem dotyczył w niewielkim stopniu.
Z kolei w grupie młodych dorosłych – po 20. roku życia – był on obecny już wcześniej, za to na większą skalę.

Tabela poniżej prezentuje rejestr zgonów z powodu przedawkowania narkotyków;
w starszych grupach wiekowych było ich znacznie więcej i choć wzrost w latach 2019–2020 nie był aż tak spektakularny jak wśród osób młodszych, to nadal był znaczący.
Grupa wiekowa Zgony w 2020 r. Populacja 2020 Zgony w 2019 r. Populacja 2019
10-14 lat 94 20754423 49 20798268
15-19 lat 1561 20960929 844 21054570
20-24 lat 5653 21594755 4047 21632940
25-29 lat 10007 23231243 7700 23509016

Co robić?

Plakat kampanii upowszechniającej wiedzę nt. fentanylu i naloxonu; duży napis Fentanyl awareness day i Naloxone saves lives.
„Naloxon ratuje życie”. Plakat kampanii upowszechniającej wiedzę nt. fentanylu

Wzrost wypadków przedawkwań wśród nastolatków w ostatnich latach był tak niespodziewany, że zaczęto powaszechnie zalecać rodzicom posiadanie w domach leku neutralizującego działanie opioidów, takiego jak Naloxon czy Narcan.

Zaleca się także nauczycielom i rodzicom prowadzenie rozmów informujących o używaniu leków oraz istnieniu i niebezpieczeństwach fentanylu — zwłaszcza, jeśli młody człowiek używa, bądź przejawia zachowania mogące świadczyć o tym, że używa substancji psychoaktywnych. Mogą to być zmiany w relacjach z bliskimi – rodziną bądź przyjaciółmi – pogorszenie stosunków w szkole, czy zmiany wyglądu.

Największym ryzkiem pozostają jednak leki, z jednej strony kojarzące się jako nieszkodliwe i legalne produkty medyczne, a zarazem — niekojarzone z narkotykami.

Żródła:

Ewentualne uwagi, pytania lub komentarze prosimy kierować na adres redakcja@narkomania.org.pl