Kodeks etyczny terapeuty uzależnień

2 lutego 2013  

Zarządzenie nr 8/2007

Dyrektora Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii z dnia 4 września 2007 r. w sprawie Kodeksu Etycznego Terapeuty Uzależnień oraz Regulaminu Pracy Komisji ds. Etyki

§ 1

Mając na uwadze konieczność ustalenia jednolitych zasad obowiązujących terapeutów uzależnień oraz inne osoby uczestniczące w procesie terapii, wprowadzam w życie:

  1. Kodeks Etyczny Terapeuty Uzależnień, stanowiący Załącznik nr 1 do niniejszego Zarządzenia;
  2. Regulaminu Pracy Komisji ds. Etyki, stanowiący Załącznik nr 2 do niniejszego Zarządzenia;
  3. Wzór oświadczenia w sprawie zgody na umieszczenie danych osobowych na liście terapeutów przestrzegających zasad Kodeksu Etycznego Terapeuty Uzależnień, stanowiący Załącznik nr 3 do niniejszego Zarządzenia.

§ 2

Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 17 września 2007 r.

Załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 8/2007

Kodeks etyczny terapeuty uzależnień

Wstęp

Kodeks Etyczny Terapeuty Uzależnień przyjęty i zatwierdzony przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii stanowi zbiór zasad określających standardy postępowania terapeuty. Kodeks nie stanowi przepisów prawa powszechnie obowiązującego.

Dobro drugiego człowieka jest naczelną wartością terapeuty uzależnień – specjalisty i instruktora terapii uzależnień oraz innych osób uczestniczących w procesie terapii. Terapeuta uzależnień szanuje godność, podmiotowość i autonomię pacjenta. Celem jego zawodowej działalności jest udzielanie profesjonalnej pomocy osobom uzależnionym oraz ich bliskim. Kodeks opracowany jest w oparciu o Kodeks Etyczny Psychoterapeuty Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Kodeks Etyczno-Zawodowy Psychologa.

Zasady ogólne

  1. Terapeuta uzależnień wypełnia swoje obowiązki z poszanowaniem praw człowieka bez względu na rasę, płeć, wiek, stan zdrowia, wykształcenie, orientację seksualną, narodowość, status materialny i społeczny oraz poglądy religijne i polityczne, etc
  2. Terapeuta uzależnień uczciwie i rzetelnie, zgodnie z obowiązującymi standardami zawodowymi, wykonuje swoją pracę z szacunkiem wobec osób pozostających w terapii oraz wobec osób trzecich.
  3. Terapeuta uzależnień udziela świadczeń zgodnie z kompetencjami i umiejętnościami zawodowymi i nie podejmuje zadań przekraczających jego możliwości.
  4. Jakość pracy terapeuty uzależnień nie jest zależna od wysokości wynagrodzenia.
  5. Terapeuta uzależnień nie przenosi relacji z osobą leczoną poza obszar terapii.
  6. Terapeuta uzależnień rozwija swoje umiejętności zawodowe oraz dba o swoją higienę psychiczną.

Zasady szczegółowe

  1. Terapeuta uzależnień nie wydaje ocen moralnych o osobach pozostających w procesie terapii.
  2. Terapeuta uzależnień przestrzega przepisów powszechnie obowiązującego w Polsce prawa.
  3. Terapeuta uzależnień przestrzega w szczególności ustawy o ochronie danych osobowych we wszystkich działaniach terapeutycznych, naukowych i dydaktycznych.
  4. Terapeuta uzależnień określa w porozumieniu z pacjentem metody pracy, czas i miejsce terapii oraz informuje o zasadach finansowania.
  5. Terapeuta uzależnień informuje osoby pozostające w terapii, a za zgodą pacjenta także osoby trzecie, o celu i przebiegu terapii, stosowanych technikach terapeutycznych oraz o wszystkich możliwych skutkach terapii.
  6. Terapeuta uzależnień zapewnia stosowne, bezpieczne miejsce, warunki oraz wyposażenie odpowiednie do rodzaju prowadzonej terapii.
  7. Terapeuta uzależnień ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, uzyskanych w trakcie procesu leczenia.
  8. Terapeuta uzależnień jest związany tajemnicą zawodową również po śmierci pacjenta.
  9. Terapeuta uzależnień może ujawnić informacje objęte tajemnicą zawodową, jeśli pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyrazi na to zgodę, lub gdy tak stanowią odrębne przepisy, lub gdy zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób.
  10. Terapeuta uzależnień nie stosuje żadnych form przemocy.
  11. Terapeuta uzależnień powstrzymuje się od towarzyskich i biznesowych relacji ze swoim pacjentem.
  12. Terapeuta uzależnień nie pozostaje w osobistych związkach (w tym intymnych) z pacjentami (a także ich bliskimi i rodzinami).
  13. Terapeuta uzależnień unika nadmiernej ingerencji w prywatność pacjenta i dba o jego psychiczne bezpieczeństwo.
  14. Terapeuta uzależnień w procesie terapii nie narzuca pacjentowi osobistych poglądów, respektuje jego system wartości i prawo do podejmowania własnych decyzji.
  15. Terapeuta uzależnień świadomy swoich ograniczeń w zawodowej praktyce terapeutycznej konsultuje się w razie potrzeby z odpowiednimi specjalistami.
  16. Terapeuta uzależnień powstrzymuje się od oferowania swoich usług terapeutycznych pacjentowi innego terapeuty.
  17. Terapeuta uzależnień powstrzymuje się od uwag, oceny i komentarzy w sprawie terapii prowadzonej przez innego terapeutę.
  18. Terapeuta uzależnień unika podwójnych relacji z superwizorami, pracownikami, studentami, badaczami czy wolontariuszami.
  19. Terapeuta uzależnień reaguje na zachowania innych terapeutów przekraczające normy prawne, zawodowe i etyczne.

Załącznik nr 2 do Zarządzenia Nr 8/2007

Regulamin pracy komisji do spraw etyki

§ 1

  1. Wszelkie działania podejmowane przez Komisję ds. Etyki powinny być zgodne zarówno z regułami poniższej procedury rozpatrywania skarg i zażaleń, jak również z koncepcją konfliktu jako procesu zawierającego ważne informacje oraz posiadającego potencjał rozwojowy.
  2. W przypadku podejrzenia, że terapeuta uzależnień naruszył Kodeks Etyczny Terapeuty Uzależnień, Komisja ds. Etyki rozpatruje skargę/zażalenie, a także bada, w jaki sposób podnoszona sprawa może posłużyć rozwojowi lepszej praktyki terapii uzależnień.

§ 2

  1. Komisję ds. Etyki powołuje Dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii po konsultacji ze środowiskiem terapeutów uzależnień.
  2. Komisja ds. Etyki wybiera Przewodniczącego oraz Sekretarza Komisji spośród jej członków w drodze tajnego głosowania, zwykłą większością głosów.

§ 3

  1. W skład Komisji ds. Etyki wchodzi siedem osób, w tym jej Przewodniczący.
  2. Posiedzenia Komisji ds. Etyki odbywają się w oparciu o roczny plan pracy Komisji ds. Etyki, wprowadzony każdorazowo zarządzeniem Dyrektora Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, jednak nie rzadziej niż raz na kwartał oraz w terminie nie dłuższym niż 3 tygodnie od wpłynięcia wniosku lub zażalenia.
  3. Posiedzenie zwołuje Przewodniczący Komisji, w dowolnym terminie.
  4. Przewodniczący Komisji ds. Etyki może zwołać dodatkowe, nadzwyczajne posiedzenie lub przyspieszyć planowane posiedzenie Komisji dla rozpatrzenia spraw pilnych.
  5. Przewodniczący Komisji ds. Etyki zwołuje posiedzenie nadzwyczajne na wniosek Dyrektora Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii lub wniosek członka Komisji.
  6. Wniosek w sprawie zwołania posiedzenia nadzwyczajnego powinien być złożony bezpośrednio do Przewodniczącego na piśmie, co najmniej 21 dni przed planowanym posiedzeniem.
  7. W posiedzeniach Komisji ds. Etyki może uczestniczyć z głosem doradczym Dyrektor Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii lub osoba każdorazowo wskazana przez Dyrektora Krajowego Biura.
  8. W posiedzeniach Komisji ds. Etyki mają prawo uczestniczyć z głosem doradczym inne osoby zaproszone przez Komisję.
  9. Sekretarz Komisji zawiadamia zainteresowanych o terminie posiedzenia nie później niż 14 dni przed posiedzeniem, przedstawiając jednocześnie porządek posiedzenia.
  10. Sekretarz Komisji sporządza protokół z posiedzenia Komisji ds. Etyki. Protokół podpisują Przewodniczący oraz Sekretarz Komisji.
  11. Protokół z posiedzeń Komisji ds. Etyki zawiera:
    1. numer porządkowy,
    2. datę i miejsce posiedzenia,
    3. godziny rozpoczęcia i zakończenia posiedzenia,
    4. listę obecności wraz z podpisami,
    5. porządek obrad,
    6. zwięzłe streszczenie referowanych spraw,
    7. stwierdzenie podjęcia decyzji i pełny tekst oświadczeń, jeżeli nie są włączone do protokołu w formie załącznika będącego integralną częścią protokołu, względnie stwierdzenie odmiennego załatwienia sprawy,
    8. wyniki głosowania.
  12. Za obsługę biurową Komisji ds. Etyki, w tym za powiadamianie o posiedzeniach i ich protokołowanie, odpowiada Sekretarz Komisji.
  13. Lokal, w którym odbywają się posiedzenia Komisji ds. Etyki zapewnia Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

§ 4

  1. Komisja ds. Etyki wydaje orzeczenie w sprawach określonych w § 1 pkt 2 nie później niż w ciągu 4 tygodni od daty posiedzenia.
  2. Komisja ds. Etyki wydaje orzeczenie wraz z jego uzasadnieniem.
  3. Komisja ds. Etyki może przedstawić orzeczenie wraz z jego uzasadnieniem pracodawcy danego terapeuty oraz organowi, który sprawuje nadzór merytoryczny nad terapią.
  4. Komisja ds. Etyki dokonuje okresowych analiz skarg i zażaleń pacjentów oraz terapeutów uzależnień z wyłączeniem spraw podlegających nadzorowi medycznemu.
  5. Komisja ds. Etyki przedstawia wnioski z prowadzonych analiz Dyrektorowi Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii.

§ 5

  1. Uchwały Komisji ds. Etyki podejmowane są w drodze głosowania jawnego, zwykłą większością głosów przy obecności co najmniej pięciu członków Komisji ds. Etyki.
  2. Dla ważności uchwał Komisji ds. Etyki wymagana jest obecność Przewodniczącego lub Sekretarza Komisji.
  3. W przypadku równej liczby głosów decyduje głos Przewodniczącego Komisji lub przy nieobecności Przewodniczącego Komisji głos Sekretarza Komisji.
  4. Uczestnicy posiedzenia Komisji ds. Etyki mogą zdecydować zwykłą większością głosów o zarządzeniu głosowania tajnego w każdej z omawianych spraw.
  5. Sekretarz Komisji prowadzi rejestr posiedzeń i podjętych uchwał.

§ 6

  1. Komisja ds. Etyki aktualizuje zasady etyczne Kodeksu Etycznego Terapeuty Uzależnień.
  2. Komisja ds. Etyki nawiązuje współpracę z innymi podmiotami zajmującymi się terapią uzależnień.
  3. Komisja ds. Etyki rozpatruje skargi i zażalenia pochodzące od pacjentów, terapeutów uzależnień, innych terapeutów, a także inne skargi i zażalenia dotyczące osób używających w swojej działalności nazwy „terapia uzależnień”.
  4. Skargi i zażalenia powinny być formułowane na piśmie i przekazywane dowolnemu członkowi Komisji ds. Etyki osobiście lub pocztą.

§ 7

  1. Komisja ds. Etyki stoi na straży przestrzegania norm etycznych terapeuty uzależnień.
  2. Komisja ds. Etyki działa w trybie posiedzenia zamkniętego z wyjątkiem sytuacji, w których:
    1. strony są zainteresowane upublicznieniem sprawy,
    2. Komisja ds. Etyki uznaje, iż upublicznienie sprawy będzie korzystne zarówno dla samej sprawy, jak i dla środowiska terapeutów uzależnień jako całości, i uzyskuje zgodę osób zainteresowanych,
    3. upublicznienie sprawy wbrew woli terapeuty uzależnień, który naruszył zasady Kodeksu Etycznego Terapeuty Uzależnień,może być formą wymierzenia kary.

§ 8

  1. Celem procedury formalnej składania oficjalnych skarg i zażaleń jest ustalenie, czy terapeuta złamał zasady Kodeksu Etycznego Terapeuty Uzależnień i, jeżeli tak się zdarzyło, podjęcie stosownych działań.
  2. Skarga/zażalenie musi być złożone na ręce Komisji ds. Etyki w czasie do jednego roku od daty zdarzenia lub zdarzeń, które spowodowały złożenie skargi.
  3. Komisja ds. Etyki może uznać za potrzebne dołączenie do składu Komisji prawnika na zasadzie określonej w § 3 ust. 8.
  4. Przedstawienie sprawy może obejmować wszelką dokumentację dotyczącą okoliczności towarzyszących sprawie.
  5. Po przedłożeniu materiałów Komisji ds. Etyki, Komisja wyznacza termin posiedzenia, z wyjątkiem przypadku, gdy uzna, że przedłożone dokumenty nie stanowią uzasadnienia dla podjęcia dalszych działań.
  6. Komisja ds. Etyki wysyła zawiadomienie o posiedzeniu oraz krótkie oświadczenie przedstawiające sposób rozumienia sprawy przez Komisję oraz wyznaczające obszar dyskusji. Oświadczenie zawiera odniesienia do poszczególnych dokumentów i przedstawionych tematów, jak również do argumentów oraz dowodów, które powinny zostać przedstawione Komisji.
  7. Komisja ds. Etyki może zaprosić na posiedzenie zainteresowane strony.
  8. Jeżeli któraś ze stron nie przybędzie na posiedzenie, nie wstrzymuje to biegu postępowania.
  9. Uchwała podjęta przez Komisję ds. Etyki jest ostateczna i nie przysługuje od niej żaden środek zaskarżenia.

§ 9

  1. Działania podejmowane przez Komisję ds. Etyki związane są potrzebą ochrony pacjentów przed nieetycznymi lub niekompetentnymi działaniami terapeutów uzależnień.
  2. Posiedzenie rozpoczyna się od przedstawienia sprawy przez osobę składającą skargę/zażalenie. Komisja ds. Etyki wysłuchuje wyjaśnień zainteresowanych stron i ewentualnych świadków, którzy składają wyjaśnienia w trybie zaproponowanym przez Komisję. Komisja zapewnia stronom poufność składanych wyjaśnień.
  3. Po wysłuchaniu każdej ze stron Komisja ds. Etyki udaje się na naradę i głosowanie, po czym przedstawia swoją uchwałę w sprawie, bądź datę wydania uchwały w terminie późniejszym, nie dłuższym niż 30 dni.
  4. W trakcie podejmowania decyzji Komisja ds. Etyki kieruje się zapisem § 9 ust. 1 niniejszego regulaminu. Jeżeli skarga/zażalenie zostało uznane za zasadne Komisja podejmuje odpowiednie działania.
  5. W przypadku gdy skarga/zażalenie nie zostanie uznane za zasadne, wszystkie dokumenty oraz inne dowody związane ze sprawą zostają zarchiwizowane na okres dwóch lat, po którym zostają protokolarnie zniszczone.

§ 10

Po rozpatrzeniu skargi/zażalenia Komisja ds. Etyki może podjąć w stosunku do terapeuty uzależnień następujące działania:

  1. odrzucić skargę lub zażalenie,
  2. udzielić terapeucie uzależnień upomnienia,
  3. powiadomić władze zwierzchnie terapeuty uzależnień,
  4. skreślić terapeutę uzależnień z listy terapeutów uzależnień, którzy przyjęli Kodeks Etyczny Terapeuty Uzależnień, podając uzasadnienie decyzji,
  5. złożyć powiadomienie do prokuratury.

§ 11

Komisja ds. Etyki nie refunduje kosztów poniesionych przez którąkolwiek ze stron.

§ 12

  1. Uchwała Komisji ds. Etyki jest wiążąca dla stron.
  2. Terapeuta uzależnień lub osoba wnosząca skargę może powtórnie zwrócić się do Komisji ds. Etyki o rozpatrzenie sprawy, o ile zaistnieją nowe okoliczności mające wpływ na daną sprawę.
  3. W takim przypadku Komisja ds. Etyki podejmuje decyzję, czy odwołanie powinno być rozpatrzone.

Załącznik nr 3 do Zarządzenia Nr 8/2007

Oświadczenie

w sprawie zgody na umieszczenie danych osobowych na liście terapeutów przestrzegających zasad Kodeksu Etycznego Terapeuty Uzależnień

Ja niżej podpisany oświadczam, iż wrażam zgodę na umieszczenie moich danych osobowych (obejmujących imię, nazwisko, rok urodzenia, stopień specjalizacji, aktualne miejsce pracy) na liście terapeutów uzależnień akceptujących i przestrzegających zasad Kodeksu Etycznego Terapeuty Uzależnień. Lista jest dobrowolna i publicznie dostępna. Lista prowadzona jest przez Komisję ds. Etyki na stronie internetowej Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. W przypadku wydania wiążącej decyzji Komisji ds. Etyki, poddaję się procedurze wykreślenia mnie z listy z podaniem uzasadnienia.

(Następują podpisy Przewodniczącego Komisji ds. Etyki oraz terapeuty uzależnień)

Warszawa, dnia…………………..